Về dự án Luật Điện ảnh (sửa đổi), Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng: Nếu như không thẩm định thì rất khó kiểm soát

Báo cáo giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu nêu về dự thảo Luật Điện ảnh (sửa dổi), Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng cho biết, Bộ sẽ tiếp thu các ý kiến đóng góp trên tinh thần cầu thị và sẽ nghiên cứu, chỉnh sửa, bổ sung hoàn thiện dự án Luật.

Dự án Luật đã nhận được sự quan tâm của Quốc hội

Phát biểu giải trình và làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho rằng, việc có tới trên 50% ý kiến trong phiên thảo luận tổ cũng như phiên thảo luận tại Hội trường góp ý vào dự án Luật cho thấy sự quan tâm của Quốc hội đối với dự án Luật Điện ảnh, nhằm tìm  ra giải pháp tối ưu để góp phần xây dựng một bộ luật Điện ảnh vừa là một ngành nghệ thuật vừa là một ngành kinh tế.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cảm ơn Quốc hội đã dành sự quan tâm cho dự án Luật

Bộ trưởng cho biết, trong quá trình chuẩn bị, Bộ đã nghiên cứu, tham khảo nhiều nước có nền điện ảnh phát triển để tiếp thu có chọn lọc, lựa chọn những vấn đề phù hợp để có thể đưa vào Luật. “Nhưng đây là một vấn đề khó nên trong “một sớm, một chiều” chưa thể đáp ứng được mong muốn của các đại biểu”, Bộ trưởng nói và cho biết dù Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ quan tâm nhưng điện ảnh Việt Nam vẫn đang gặp nhiều khó khăn, ví như thiếu nguồn lực, từ chính sách tài chính đến con người…

Làm rõ những vấn đề mà các đại biểu nêu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng đã có những giải trình cụ thể chính sách của Nhà nước về phát triển điện ảnh (quy định ở Điều 5) và những quy định về việc phát triển công nghiệp điện ảnh (Điều 6). Về các ý kiến góp ý về thẩm quyền cấp phép và phân loại phim, Bộ trưởng cho biết, cũng có ý kiến đề nghị phải bỏ thẩm định kịch bản đối với phim hợp tác, sử dụng phim hợp tác liên doanh với nước ngoài, nhưng trong thực hiện có một số nơi không tuân thủ và vi phạm các quy định của pháp luật Việt Nam.

Các đại biểu tranh luận sôi nổi tại phiên thảo luận

“Như câu chuyện gần đây, nhà làm phim về hang Sơn Đoòng, Quảng Bình đã dựng ra câu chuyện có một gia đình người nước ngoài phát hiện và sinh sống tại hang. Đây là sự xuyên tạc, không đúng sự thật. Hoặc họ phản ánh sai lệch về cuộc tổng tấn công và nổi dậy mùa Xuân năm 1968 khác với lịch sử của dân tộc Việt Nam. Ngoài ra, các phim hợp tác với nước ngoài thường sau đó lại không phổ biến tại Việt Nam. Vì vậy, nếu như không thẩm định thì không thể kiểm soát được. Đây là một vấn đề khó mà cơ quan soạn thảo đang cân nhắc và tính toán để đưa vào dự án Luật”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nêu dẫn chứng sinh động.

Ngoài ra, Bộ trưởng cũng đã có những giải trình thuyết phục về việc phân loại phim; sản xuất phim theo ngân sách của Nhà nước đặt hàng và việc thành lập Quỹ điện ảnh. “Những vấn đề các đại biểu phát biểu chúng tôi cho rằng rất tâm huyết và trách nhiệm, cơ quan soạn thảo sẽ phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Văn hóa, Giáo dục tiếp thu, hoàn chỉnh trình Chính phủ, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội để trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 3”, Bộ trưởng cho biết.

Thu hút các nguồn lực đầu tư cho Điện ảnh

Trước đó, các đại biểu đã thảo luận sôi nổi về dự án Luật. Đánh giá cao cơ quan soạn thảo dự án Luật, đại biểu Dương Khắc Mai (Đắk Nông) tán thành với Tờ trình sửa đổi Luật của Chính phủ. Cho rằng điện ảnh có vai trò quan trọng trong việc phát triển thương hiệu quốc gia, đại biểu Dương Khắc Mai lấy ví dụ Trung Quốc quảng bá lịch sử, đất nước qua dòng phim dã sử, Hàn Quốc có thế mạnh ở dòng phim tình cảm và Mỹ với đặc sản là dòng phim hành động. Các nước nói trên đã giới thiệu hình ảnh đất nước qua các bộ phim điện ảnh, qua đó còn quảng bá giới thiệu các dòng sản phẩm, thậm chí là đi trước, dọn đường cho các dòng sản phẩm chuẩn bị ra mắt, giới thiệu rộng rãi tới công chúng.

Đại biểu Dương Khắc Mai mong muốn việc sửa đổi Luật sẽ tạo hành lang pháp lý cho điện ảnh phát triển

Từ đó đại biểu này đề nghị có những quy định cụ thể trong Luật về việc quảng bá các dòng sản phẩm, nhằm kích thích sự phát triển của hàng hóa trong nước. Đại biểu cũng mong muốn lần sửa đổi Luật lần này sẽ tạo hành lang pháp lý hấp dẫn để thu hút các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài vào lĩnh vực điện ảnh, góp phần để điện ảnh thực hiện tốt chức năng quảng bá hình ảnh đất nước, con người, văn hóa, truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.

Đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) cũng cho rằng, điện ảnh là loại hình, phương tiện trực quan sinh động, có ý nghĩa trong việc định hướng giá trị, tư tưởng, góp phần quảng bá văn hóa đất nước, con người Việt Nam ra thế giới. Đánh giá cao dự thảo Luật lần này đã tiếp cận tư duy điện ảnh không chỉ là một ngành nghệ thuật mà còn là một ngành kinh tế, đại biểu Tám cho rằng cần tập trung vào các vấn đề trọng tâm, trọng điểm bao trùm cả sự phát triển của điện ảnh và công nghiệp điện ảnh trong chính sách phát triển điện ảnh của Nhà nước.

Trong điều kiện ngân sách còn hạn hẹp, đại biểu Tám cũng đề nghị cần có quy định cụ thể về chính sách để khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia vào lĩnh vực Điện ảnh.

Nhiều ý kiến thống nhất với phương án hậu kiểm

Đề cập đến ba hình thức phổ biến phim, nhất là hình thức phổ biến phim trên không gian mạng, đại biểu Nguyễn Phương Tuấn (Kiên Giang) cho rằng, việc phổ biến phim trên không gian mạng dù đã có quy định tại Điều 22 nhưng vẫn có một khoảng trống rất khó kiểm soát bởi khối lượng phổ biến trên không gian mạng là quá lớn. Vì thế rất khó đối với công tác tiền kiểm, nhưng nếu chỉ hậu kiểm thì không thể kiểm soát được những bộ phim có nội dung độc hại, không thu hồi được phim có nội dung xấu.

Theo đại biểu Nguyễn Phương Tuấn, phương án hậu kiểm có vẻ khả thi, phù hợp hơn, tuy nhiên cần phải rà soát lại các quy định sao cho có sự thống nhất giữa Luật Điện ảnh với Luật Sở hữu trí tuệ, Luật An ninh mạng. Cũng đề cập đến việc phổ biến phim trên không gian mạng, đại biểu Khang Thị Mào (Yên Bái) cho biết, đồng tình với quy định trong dự án Luật, tức là tổ chức, cá nhân phổ biến phim trên không gian mạng phải bảo đảm các quy định của Luật, tự phân loại, hiển thị kết quả phân loại phim theo Điều 33 của Luật này và chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết quả phân loại phim. Bộ VHTTDL thực hiện việc kiểm tra định kỳ theo kế hoạch hằng năm hoặc đột xuất nội dung phim phổ biến trên không gian mạng; phối hợp với cơ quan quản lý về thông tin và truyền thông xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật. “Nếu thực hiện tiền kiểm rồi mới tiến hành cấp phép phát hành phim, tôi cho rằng không phù hợp với xu thế hiện nay”, đại biểu Mào nhấn mạnh.

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa đồng tình với quan điểm nên hậu kiểm phim thay vì tiền kiểm

Cũng về nội dung này, đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) nhấn mạnh có ba ý kiến, một cho là nên tiến hành tiền kiểm, hai cho rằng nên tiến hành hậu kiểm và ba là trung dung kết hợp giữa tiền kiểm và hậu kiểm, trong đó tiền kiểm là chủ yếu. “Tôi đồng ý với báo cáo giải trình của Bộ VHTTDL là chỉ chọn một trong hai phương án, hoặc là tiền kiểm hoặc là hậu kiểm, khó có thể thực hiện được phương án trung dung. Bởi Nhà nước xác định được cơ sở phổ biến phim có tầm ảnh hưởng lớn đến chính trị, an ninh, quốc phòng thì nhà nước phải tiến hành rà soát với tất cả các cơ sở phổ biến phim để lọc ra danh sách đáp ứng tiêu chí nêu trên. Điều này không khác gì tiền kiểm, cơ quan nhà nước sẽ đứng trước khả năng quá tải, không thể tiền kiểm, chưa kể những cơ sở phổ biến phim không có tầm ảnh hưởng lớn nhưng có nhiều khả năng vi phạm Luật Điện ảnh thì có đưa vào danh sách hay không? Do đó tôi nhất trí với phương án hậu kiểm và nhất trí với báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục là song song với quy định này cần nghiên cứu xây dựng một tiêu chí phân loại phim quy định trách nhiệm của đơn vị phát hành, phổ biến phim, quy định cụ thể các hành vi vi phạm và tăng cường kiểm tra giám sát, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin”, đại biểu Hoa đề nghị.

Cũng đồng tình với quan điểm nên chọn phương án hậu kiểm vì số lượng phim quá lớn sẽ không thể tiền kiểm, đại biểu Nguyễn Văn Cảnh (Bình Định) đề nghị, cần thiết lập hệ thống để kiểm soát phim sao cho người lớn có thể kiểm soát được phim phù hợp với trẻ em. Nếu những cơ sở không đáp ứng được thì cần tiến hành tiền kiểm.

Cần phải có Quỹ điện ảnh để thúc đẩy điện ảnh phát triển

Trao đổi với những ý kiến còn băn khoăn về việc thành lập Quỹ này, đại biểu Thái Văn Thành nhấn mạnh là đồng tình với việc thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh bởi Quỹ này sẽ hỗ trợ nâng cao chất lượng, nội dung, nghệ thuật, kỹ thuật của các tác phẩm điện ảnh, xúc tiến quảng bá hình ảnh đất nước và con người Việt Nam thông qua các tác phẩm điện ảnh chất lượng cao, được phổ biến tới khán giả nước ngoài.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thuý tán đồng với việc thành lập Quỹ điện ảnh nhưng đề nghị phải có cơ chế quản lý Quỹ

Trong bối cảnh hiện nay khi cơ chế sản xuất có sử dụng ngân sách nhà nước chưa bao gồm việc sản xuất phim tạm gọi là dòng phim tác giả, phim đầu tay của các tài năng mới. Vì vậy khi Quỹ được thành lập sẽ hỗ trợ, khuyến khích các tài năng sáng tạo, duy trì và phát triển dòng phim nghệ thuật, qua đó tạo ra sự hài hoà phát triển cho các dòng phim Việt Nam. “Sản xuất phim là lĩnh vực cần có sự đầu tư lớn về kinh phí, tuy nhiên việc thu hồi vốn để đầu tư lại rất khó. Vì vậy Quỹ sẽ hỗ trợ, chia sẻ khó khăn với các nhà sản xuất phim và việc thành lập Quỹ sẽ thúc đẩy ngành Điện ảnh phát triển, vừa như một ngành nghệ thuật, vừa là một ngành công nghiệp văn hóa”, đại biểu Thành nói và cho biết, ông đồng tình với ý kiến của đại biểu Nguyễn Thị Kim Thuý (Đà Nẵng) là cần xây dựng cơ chế quản lý Quỹ rõ ràng, minh bạch.

Đại biểu Bùi Hoài Sơn trao đổi với báo chí bên hàng lang Quốc hội

Trao đổi với Văn Hóa bên hành lang Quốc hội, đại biểu Bùi Hoài Sơn (Hà Nội) nhấn mạnh, ông đồng ý với sự cần thiết phải có Quỹ điện ảnh. “Một vấn đề đang xảy ra với phim Việt Nam hiện nay đặc biệt là việc đưa phim ra nước ngoài, làm phim theo thị hiếu của người nước ngoài chứ chưa thực sự làm phim của người Việt Nam, cho người Việt Nam và vì người Việt Nam. Nguyên nhân của điều đó là vì thiếu đầu tư, định hướng bởi các Quỹ điện ảnh trong nước, bị các quỹ hỗ trợ điện ảnh nước ngoài chi phối hình thức, nội dung, khẩu vị. Kinh nghiệm trên thế giới cũng cho thấy, nhiều quốc gia có nền điện ảnh phát triển cũng cần có Quỹ điện ảnh để điều tiết. Trên thế giới hiện có trên 200 Quỹ Nhà nước và ngoài Nhà nước đang hỗ trợ cho sự phát triển của điện ảnh trên toàn thế giới”, đại biểu Sơn nói.

THU SÂM; ảnh: TRẦN HUẤN