Kỷ niệm 70 năm Điện ảnh Cách mạng Việt Nam

Sáng ngày 15/3/2023, tại Nhà hát Lớn Hà Nội, Cục Điện ảnh (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Hội Điện ảnh Việt Nam long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 70 năm Điện ảnh Cách mạng Việt Nam (15.3.1953- 15.3.2023).

Tới dự lễ kỷ niệm có Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa; Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Trần Thanh Lâm; Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông; Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Trung ương Đỗ Hồng Quân; Cục trưởng Cục Điện ảnh Vi Kiến Thành; Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam Đỗ Lệnh Hùng Tú; lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Cục Điện ảnh, Hội điện ảnh qua các thời kỳ, cùng các Hội Văn học nghệ thuật chuyên ngành Trung ương và đông đảo các thế hệ nghệ sĩ, nhà hoạt động điện ảnh...

70 năm một hành trình của điện ảnh cách mạng Việt Nam

Ngày 15-3-1953 tại thôn Bản Bắc, xã Điểm Mặc, huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 147/SL thành lập Doanh nghiệp quốc gia Chiếu bóng và Chụp ảnh Việt Nam, chính thức khai sinh Ngành Điện ảnh và Nhiếp ảnh Cách mạng Việt Nam. Trước đó, từ năm 1947, trong hoàn cảnh giặc Pháp vây hãm, truy lùng, các nhà điện ảnh đã có những hoạt động tác nghiệp tại khu 8 Bưng biền - Nam Bộ và sang năm 1948 cho ra đời bộ phim tài liệu đầu tiên “Trận Mộc Hóa" do nhà điện ảnh Mai Lộc đạo diễn. Năm 1951, đạo diễn Mai Lộc và một nhóm các nhà quay phim đã từ Nam Bộ ra Việt Bắc để chuẩn bị cho việc thành lập lực lượng điện ảnh mà Sắc lệnh 147/SL của Bác Hồ ký 2 năm sau (1953) đã hiện thực hóa khát vọng của các nhà điện ảnh cách mạng.

Từ sau mốc thời gian lịch sử đó, đến nay Điện ảnh cách mạng Việt Nam đã qua chặng đường dài 70 năm đồng hành cùng đất nước và dân tộc. Hơn nửa thế kỷ qua, lớp lớp nghệ sĩ, người làm công tác điện ảnh Việt Nam đã hết lòng phụng sự lý tưởng của Đảng và lợi ích của dân tộc, góp phần tích cực trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng, phát triển đất nước. Nhiều nghệ sĩ, chiến sĩ điện ảnh đã anh dũng hy sinh trên chiến trường để lại hình ảnh sáng ngời về người nghệ sĩ - chiến sĩ cách mạng.

Điện ảnh phản ánh chân thực và sinh động cuộc đấu tranh bảo vệ Tổ quốc

Phát biểu tại buổi lễ, Thứ trưởng Tạ Quang Đông nhấn mạnh, trải qua chặng đường 70 năm xây dựng và phát triển, Điện ảnh Cách mạng Việt Nam đã đồng hành với từng giai đoạn lịch sử dân tộc, phản ánh chân thực và sinh động cuộc đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước của nhân dân ta. Trong dòng chảy 70 năm, nhiều thế hệ nghệ sĩ đã góp phần làm nên thành công của những bộ phim về đề tài chiến tranh cách mạng, vừa mang giá trị lịch sử, giá trị nghệ thuật và thấm đẫm niềm tự hào dân tộc, vừa để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng công chúng.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông phát biểu khai mạc buổi lễ.

Từ những thập niên đầu cho đến hôm nay, ngành Điện ảnh đã sản xuất được hàng trăm bộ phim truyện, phim tài liệu, phim khoa học, phim hoạt hình để phục vụ nhân dân. Nhiều bộ phim của điện ảnh Việt Nam đã được trao tặng những giải thưởng danh giá từ thập niên 60, 70, 80 của thế kỷ XX tại các LHP quốc tế tên tuổi. Ở trong nước, hàng trăm giải thưởng quốc gia được trao tặng cho các bộ phim truyện, phim tài liệu, phim khoa học, phim hoạt hình trong 22 lần tổ chức LHP Việt Nam và hàng trăm giải thưởng cho các nghệ sĩ điện ảnh.

Trong dòng chảy của điện ảnh thế giới, các nhà làm phim Việt Nam đương đại cũng nỗ lực không ngừng để đem những bộ phim của điện ảnh Việt Nam tham dự, trình chiếu, tranh giải và vinh dự ghi dấu ấn tại các LHP trong khu vực và quốc tế…

Đến hôm nay, Điện ảnh Việt Nam với bộ máy tổ chức và hoạt động của nhiều đơn vị ở Trung ương, các đơn vị trực thuộc 63 tỉnh/thành phố gồm: cơ quan quản lý nhà nước về điện ảnh, các đơn vị sản xuất phim, phát hành, phổ biến phim, lưu trữ phim, các cơ sở đào tạo, các tổ chức hội nghề nghiệp, các Trung tâm Văn hóa -Điện ảnh trên cả nước đã nỗ lực, quyết tâm để xây dựng Ngành trưởng thành trong chiến tranh cách mạng, đồng hành và phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân; trở thành ngành công nghiệp điện ảnh và hội nhập quốc tế.

“Những thành tựu đáng tự hào đó khẳng định tài năng và cống hiến của rất nhiều thế hệ nghệ sĩ điện ảnh Việt Nam - những chiến sĩ trên mặt trận văn hóa tư tưởng như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng căn dặn “Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”, Thứ trưởng Tạ Quang Đông khẳng định.

Theo Thứ trưởng, với những nỗ lực và đóng góp, Đảng, Nhà nước đã trao tặng các danh hiệu cao quý cho ngành và nhiều đơn vị điện ảnh trên cả nước như: Huân chương kháng chiến chống Mỹ cứu nước Hạng Nhất; Huân chương Chiến công; Huân chương Độc lập hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Lao động Hạng Nhất, Nhì, Ba; Danh hiệu Anh hùng lao động; Cờ Thi đua của Chính phủ… Các danh hiệu NSND, NSƯT, Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước được trao tặng nhiều nghệ sĩ điện ảnh, tác phẩm điện ảnh, từ thế hệ các nghệ sĩ lão thành cách mạng thuộc Điện ảnh Bưng Biền-Nam Bộ, Điện ảnh Đồi Cọ Việt Bắc, đến thế hệ các nghệ sĩ điện ảnh trên chiến trường chống Mỹ cứu nước, tới thế hệ nghệ sĩ trong thời kỳ xây dựng đất nước đổi mới và hội nhập quốc tế.

Điện ảnh góp phần quảng bá văn hóa và du lịch Việt Nam

Trong 10 năm trở lại đây, ngành điện ảnh Việt Nam đã kịp thời nắm bắt thời cơ trong đổi mới và hội nhập quốc tế, tổ chức thực hiện những dự án sản xuất, phát hành phim theo mô hình xã hội hóa, đã có những thành công đáng khích lệ về ý nghĩa xã hội và kinh tế. Nhiều tác phẩm điện ảnh đã góp phần quảng bá thiết thực, sâu sắc về văn hóa và du lịch Việt Nam, tạo cơ hội thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài đến Việt Nam hợp tác sản xuất và phát hành phim.

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, lãnh đạo Bộ VHTTDL và các đại biểu, nghệ sĩ điện ảnh tại Lễ kỷ niệm

Ngành Điện ảnh Việt Nam đã thực hiện tốt việc tham mưu cho Đảng, Nhà nước ban hành nhiều chính sách để khuyến khích phát triển Điện ảnh. Ngành Điện ảnh Việt Nam là ngành nghệ thuật đầu tiên đã xây dựng thành công Luật Điện ảnh từ năm 2006 (sửa đổi năm 2009). Đến năm 2022, Luật Điện ảnh mới đã được Quốc hội thông qua và chính thức có hiệu lực từ 1.1.2023, tạo nên động lực, chính sách khuyến khích phát triển hoạt động điện ảnh trên cả nước, tạo môi trường thuận lợi để các nghệ sĩ sáng tạo, đóng góp cho nền nghệ thuật điện ảnh nước nhà nhiều tác phẩm xuất sắc, khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài tham gia hoạt động điện ảnh tại Việt Nam nhiều hơn.

Theo Thứ trưởng, trong thời gian tới, ngành Điện ảnh cần tiếp tục nghiên cứu, đề xuất những vấn đề cấp thiết, phù hợp để điện ảnh Việt Nam phát triển toàn diện, bền vững trong các lĩnh vực sản xuất, phát hành và phổ biến phim, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa nghệ thuật của nhân dân.

Nhìn lại chặng đường 70 năm qua, Thứ trưởng cho rằng, ngành điện ảnh đã góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam đáp ứng được sự mong chờ của nhân dân. Tuy nhiên, văn hóa là một lĩnh vực rất rộng lớn, do đó còn nhiều khó khăn, thách thức ở phía trước. "Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, nhân dân là chủ thể của sáng tạo, tôi mong muốn rằng, bằng cái đẹp và từ cái đẹp, Ngành Điện ảnh Việt Nam sẽ không ngừng cố gắng, không ngừng nỗ lực để chuyển tải các định hướng, chủ trương của Đảng, Nhà nước vào cuộc sống qua hoạt động văn hóa nghệ thuật...", Thứ trưởng nhấn mạnh.

Phát biểu tại buổi lễ, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa chúc mừng đội ngũ văn nghệ sĩ, người làm công tác điện ảnh cả nước, các cơ quan quản lý ngành và Hội Điện ảnh Việt Nam nhân dịp kỷ niệm ý nghĩa này.

Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa phát biểu tại Lễ kỷ niệm

“Kể từ dấu mốc lịch sử ngày 15.3.1953, ngành điện ảnh Việt Nam ra đời, phụng sự lý tưởng của Đảng, của cách mạng và gắn bó mật thiết với nhân dân, đã không ngừng lớn mạnh, có nhiều đóng góp xuất sắc cho sự nghiệp cách mạng và nền văn học nghệ thuật nước nhà. Đồng thời đã xác lập nên vị thế của một nền điện ảnh tiến bộ, nhân văn, đi đầu trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và vì lẽ sống cao đẹp của con người…”, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa khẳng định.

Có thể nói, lịch sử của điện ảnh cách mạng Việt Nam gắn liền với cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Điện ảnh Đồi Cọ ở miền Bắc, Điện ảnh Bưng biền ở miền Nam cùng điện ảnh của cả nước trong điều kiện đặc biệt khó khăn của kỹ thuật công nghệ và thiếu thốn mọi bề đã vững vàng chung sức, cùng dân tộc lập nên kỳ tích, xây dựng thành công nền điện ảnh cách mạng, đậm lý tưởng nhân văn, đậm bản sắc dân tộc.

Trong các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc vĩ đại, điện ảnh tài liệu đã thực hiện hàng ngàn bộ phim thời sự, phóng sự và tài liệu có giá trị hiện thực sâu sắc về cuộc kháng chiến anh dũng của quân và dân ta. Hàng trăm nhà quay phim tài liệu, phóng viên chiến trường, cán bộ chiếu bóng của Điện ảnh Quân đội nhân dân, Xưởng phim Thời sự- Tài liệu, Điện ảnh Giải phóng, Điện ảnh Đặc khu Sài Gòn- Gia Định- Chợ Lớn, Điện ảnh khu V… đã  anh dũng hi sinh trong khi làm nhiệm vụ trên các chiến trường, là hình ảnh cao đẹp về người nghệ sĩ- chiến sĩ  cách mạng và để lại những thước phim tư liệu là di sản vô giá.

Điện ảnh phim truyện trong điều kiện chiến tranh ác liệt vẫn cho ra đời nhiều tác phẩm. Các nghệ sĩ điện ảnh đã sáng tạo nên những tác phẩm phản ánh chân thực, sinh động hình ảnh con người Việt Nam yêu nước, nhân ái, xả thân vì nghĩa lớn. Trong nhiều tác phẩm thấy rõ sự trưởng thành nhanh chóng về tay nghề, sự vững vàng về bản lĩnh chính trị, thế giới quan nghệ thuật của các tác giả, không ít tác phẩm vươn đến tầm “tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”.

Cũng theo Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, trải qua nhiều giai đoạn phát triển, dù còn nhiều khó khăn và hạn chế, chúng ta nhận thấy được sự quan tâm thường xuyên của Đảng, sự hỗ trợ của Nhà nước về thể chế, chính sách và cả nguồn lực, toàn ngành điện ảnh đã và đang nỗ lực từng ngày vượt qua những khó khăn để tiếp tục phát triển. Dòng sáng tác chủ lưu của điện ảnh tiếp tục  hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị, thể hiện rõ ý thức công dân và trách nhiệm xã hội của nghệ sĩ. Bên cạnh đó, dòng phim xã hội hóa tiếp tục phát triển và từng bước đáp ứng nhu cầu giải trí đa dạng của công chúng. Một số tác phẩm đạt doanh thu cao và đóng góp nhất định cho nền kinh tế. Ngành điện ảnh cũng đã chú trọng làm tốt công tác phổ biến tác phẩm tới công chúng, kết hợp quảng bá du lịch, nét đẹp về văn hóa, con người, đất nước Việt Nam ra quốc tế.

Phát huy tiềm năng sáng tạo, tinh thần trách nhiệm của nghệ sĩ

Để góp phần tiếp tục phát triển sự nghiệp điện ảnh trong kinh tế thị trường, toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp lần thứ 4, trên tinh thần quán triệt đường lối văn hóa văn nghệ của Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa đề nghị ngành điện ảnh tập trung khắc phục những hạn chế, đẩy mạnh toàn diện các mặt công tác quản lý nhà nước cũng như công tác hội, phát huy tiềm năng sáng tạo, tinh thần trách nhiệm của cán bộ, hội viên.

Hội Điện ảnh Việt Nam cần làm tốt vai trò phản biện xã hội, đề xuất ý kiến với các cơ quan quản lý để tiếp tục tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của ngành. Bộ VHTTDL tiếp tục thể chế hóa Nghị quyết của Đảng về văn hóa, văn học nghệ thuật; triển khai thực hiện Luật Điện ảnh, đồng thời thực hiện Chiến lược quy hoạch và phát triển điện ảnh nhằm xây dựng và phát triển nền điện ảnh Việt Nam theo hướng hiện đại, đậm bản sắc dân tộc, đáp ứng tốt nhu cầu về đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân.

Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa nêu rõ: Năm 2025, chúng ta tổ chức 50 năm Giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, 80 năm thành lập nước, 130 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, tổng kết 50 năm văn học nghệ thuật Việt Nam từ khi đất nước thống nhất và nhiều sự kiện quan trọng khác. Hướng tới những dấu mốc quan trọng, tầm nhìn tới giữa thế kỷ XXI với  nhiều mục tiêu to lớn đã đặt ra, ngành điện ảnh cần phát huy truyền thống vẻ vang, tăng cường đoàn kết, huy động tiềm năng sáng tạo của đội ngũ, tranh thủ tối đa các nguồn lực xã hội để xây dựng thành công một nền công nghiệp điện ảnh Việt Nam theo hệ tiêu chí cơ bản: dân tộc, hiện đại, nhân văn, hội  nhập. Đó sẽ phải là một ngành kinh tế văn hoá mũi nhọn với năng lực sản xuất cao, thị trường năng động để có thể tạo ra lượng sản phẩm điện ảnh dồi dào, vừa đáp ứng nhu cầu giáo dục, nâng cao nhận thức về tư tưởng và thẩm mỹ, vừa thỏa mãn nhu cầu giải trí lành mạnh và ngày càng cao của nhân dân.

Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa cũng bày tỏ: “Chúng ta cũng chờ đợi trong thời gian tới, các nhà làm điện ảnh bằng tài năng, tâm huyết của mình sẽ làm nên nhiều tác phẩm lớn hơn nữa, xứng đáng hơn nữa với sự nghiệp đổi mới, góp phần xây dựng và phát huy những giá trị về sức mạnh văn hóa, con người Việt Nam, khơi dậy khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc như tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã xác định... „

Cục trưởng Cục Điện ảnh Vi Kiến Thành phát biểu tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương

Tại lễ kỷ niệm, các đại biểu đã xem bộ phim tài liệu “Bác Hồ với điện ảnh” do Hãng Phim Tài liệu và Khoa học Trung ương thực hiện. Đại diện các nghệ sĩ lão thành, các nhà điện ảnh qua các thời kỳ đã chia sẻ cảm xúc, bày tỏ tâm tư về nỗ lực xây dựng, phát triển, đóng góp cho nền điện ảnh Việt Nam trong suốt thời gian qua và trong những năm sắp tới.

Đại diện các thế hệ nghệ sĩ tham dự buổi lễ phát biểu trong chương trình, Nghệ sĩ Nhân dân Trà Giang đã bày tỏ cảm xúc khi nhớ lại thời kỳ điện ảnh Việt Nam còn non trẻ nhưng đã cho ra đời rất nhiều tác phẩm đặc sắc. Các thế hệ diễn viên, đạo diễn đã cống hiến hết mình cho nền điện ảnh nước nhà, mang đến cho khán giả những thước phim mang đậm dấu ấn lịch sử dân tộc.

Với những nỗ lực và đóng góp của mình, Ngành Điện ảnh đã vinh dự được Đảng, Nhà nước trao tặng các danh hiệu cao quý cho Ngành và cho rất nhiều các đơn vị điện ảnh trên cả nước như: Huân chương kháng chiến chống Mỹ cứu nước Hạng Nhất; Huân chương Chiến công; Huân chương Độc lập hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Lao động Hạng Nhất, Nhì, Ba; Danh hiệu Anh hùng lao động; Cờ Thi đua của Chính phủ… Các danh hiệu NSND, NSƯT, Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước được Nhà nước trao tặng nhiều nghệ sĩ điện ảnh, nhiều tác phẩm điện ảnh, từ thế hệ các nghệ sĩ lão thành cách mạng thuộc Điện ảnh Bưng Biền-Nam Bộ, Điện ảnh Đồi Cọ Việt Bắc, đến thế hệ các nghệ sĩ điện ảnh trên chiến trường chống Mỹ cứu nước, tới thế hệ nhiều nghệ sĩ trong thời kỳ xây dựng đất nước đổi mới và hội nhập quốc tế.

Minh Ước